اسکو
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	اسکو
بخش	مرکزی
نام(های) قدیمی	اوشکایا
مردم
جمعیت	۱۶٬۱۴۰ نفر
زبان‌ گفتاری	ترکی آذربایجانی
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۵۷۹ متر
اطلاعات شهری
پیش‌شماره تلفنی	۰۴۱۲۳۲۲
اسکو

اُسکو یکی از شهرهای غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان اسکو است. این شهر در جنوب غرب تبریز، در دامنهٔ شمال غربی رشته‌کوه سهند و در ارتفاع ۱۵۷۹ متر متری از سطح دریا قرار گرفته‌است. جمعیت اسکو در سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۱۶٬۱۴۰ نفر بوده که از این جهت، پانزدهمین شهر استان آذربایجان شرقی محسوب می‌گردد.

پیشینه

در گذشته شهری در دامنهٔ سهند و شرق دریاچهٔ ارومیه به‌نام «اوشکایا» وجود داشته که گویا در محل اسکوی فعلی بوده‌است. نام این شهر در کتیبهٔ ارگیشتی اول و نیز سارگن دوم (پادشاه آشور) آمده‌است؛ به گونه‌ای که سارگن دوم در کتیبهٔ خود که متعلق به سدهٔ نخست پیش از میلاد است، از هجوم جنگ‌جویان آشوری به سرزمین اورارتو و به آتش‌کشیدن اوشکایا و آبادی‌های اطراف آن سخن به میان آورده‌است.

حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب اسکو را یکی از روستاهای بزرگ منطقهٔ باویل‌رود می‌شمارد که با روستاهای باویل، خسروشاه، فسقندیس و میلان همسایه بوده‌است. نادری در عالم‌آرا نیز این روستا را یکی از آبادترین مناطق آذربایجان معرفی می‌کند. در جریان انقلاب مشروطیت مردم اسکو همپای مردم تبریز علیه قزاقان شوروی و نیروهای دولتی دست به اعتراض زده‌اند.

مردم اسکو تا حدود ۱۰۰ سال پیش به زبان آذری کهن سخن می‌گفتند.

فرهنگ

نخستین مدرسهٔ اسکو توسط سید رضا اسکویی در سال ۳۳۸ هجری تأسیس شده‌است. برخی از مشاهیر این شهر عبارتند از:

• امیر ابوالقاسم اسکویی.
• نجم‌الدین محمد اسکویی.
• محمدباقر بن محمدسلیم قراجه‌داغی اسکویی.
• موسی بن محمدباقر حایری اسکویی.

بناهای تاریخی

از بناهای تاریخی اسکو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آرامگاه الله بنده‌سی.
• آرامگاه پیرحیدر.
• آرامگاه سید حسین بن سید عبدالغفار اسکویی.
• مسجد پایتخت.
• مسجد جامع اسکو.

جمعیت

جمعیت شهر اسکو برپایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۱۶٬۱۴۰ نفر بوده که از این تعداد، ۸٬۰۴۰ نفر مرد و ۸٬۱۰۰ نفر زن بوده‌اند؛ همچنین تعداد خانوارهای ساکن این شهر، بالغ بر ۴٬۹۲۸ خانوار بوده‌است. براساس همین سرشماری از مجموع افراد پاسخ‌دهنده در اسکو، ۱۲٬۷۸۴ نفر باسواد و ۲٬۰۴۹ نفر بی‌سواد بوده‌اند.

سابقه تاریخی

محققان‌ اسکو را با اوشکایای‌ کهن‌ یکى‌ مى‌دانند. چنانکه‌ از مآخذ آشوری‌ بر مى‌آید، اوشکایا شهری‌ دارای‌ قلعه‌ بوده‌ که‌ در شرق‌ دریاچة ارومیه‌ و در دامنة کوه‌ سهند قرار داشته‌ است.  در دورة اسلامى‌، حمدالله‌ مستوفى‌ در نزهة القلوب‌ از اسکو به‌ عنوان‌ یکى‌ از آبادی‌های‌ بزرگ‌ ناحیة باویل‌ رود و در کنار باویل‌، خسروشاه‌، میلان‌ و فسقندیس‌ نام‌ مى‌برد. در عالم‌ آرای‌ نادری‌ اسکو از نقاط آباد آذربایجان‌ معرفى‌ شده‌ است‌. در جنبش‌ مشروطه‌، مردم‌ اسکو در کنار مردم‌ تبریز با قوای‌ دولتى‌ و قزاقان‌ روس‌ به‌ مبارزه‌ برخاستند.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان اسکو با وسعت 1763 كیلومتر مربع (3.9 درصد مساحت استان) در 30 كیلومتری تبریز واقع شده است و ارتفاع آن از سطح
دریا 1450 متر می باشد. این شهرستان از سمت شمال با شهرستان شبستر، از سمت شرق با شهرستان تبریز، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان آذرشهر هم‌مرز است.

تقسیمات کشوری

طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان اسکو دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های گنبر، باویل و سهند) و ایلخچی(شامل دهستان‌های شورکات جنوبی و جزیره)، سه نقطه شهری به نام‌های اسکو، سهند و ایلخچی و 49 آبادی می‌باشد.

جمعیت

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان اسکو در حدود 98988 نفر (2.7 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 16983 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 56918 نفر و جمعیت روستایی آن 42070 نفر و تعداد خانوار آن 30109 خانوار است.

اقلیم و آب و هوا

اسكو منطقه اي ييلاقي با تپه ماهورهايي از بقاياي آتشفشانهاي سهند در دورانهاي پيشين مي باشد. كنارهاي درياچه اروميه در غرب مسطح و جلگه اي و هرقدر از غرب به شرق پيش رويم ارتفاع زمين بيشتر شده تا به قله هاي سهند كه پيوسته پوشيده از برف مي باشد مي رسيم. بنابراين اسكو به مناسبت واقع شدن در مسير كوهپايه هاي سهند و برودت آن از يكطرف و بخارات و رطوبت درياچه اروميه از سوي ديگر داراي يكنوع آب و هواي ملايم و مرطوب مي باشد. اگر بخش مركزي شهرستان اسكو را مبداء قرار دهيم هر قدر بطرف مغرب (درياچه اروميه) پيش رويم زمين سرازير و هوا گرمتر و هر قدر بطرف مشرق كوههاي سهند رويم زمين سربالايي و هوا خنكتر و سردتر مي‌گردد. كوهستان سهند پس از سبلان يكي از بزرگترين و مهمترين برجستگيهاي آذربايجان شرقي و از معروفترين كوههاي آتشفشاني خاموش ايران است كه در 50 كيلومتري جنوب تبريز قرار دارد و سلطان داغي در شمال كوهستان سهند و در بخش مركزي شهرستان اسكو واقع شده است. اين كوه بعد از قله جام داغي سهند و در بخش مركزي شهرستان اسكو واقع شده است. اين شهر به مانند ساير شهرهاي آذربايجان داراي تابستان كوتاه و ملايم و زمستانهاي سرد و طولاني مي باشد. بارندگي آن بيشتر در فصول سرد سال بوده و تابستانهاي آن خشك و گاهي با بارندگيهاي رگباري مي باشد.

وضعیت اقتصادی

اسکو یکی از زرخیزترین و مهم ترین مناطق کشاورزی و دامپروری و صنعتی آذربایجان است. برگه ی زرد آلو و بادام و گردو و سایر ارقام صادراتی بخش اسکو از ممتاز ترین نوع آنهاست و سالیانه مقدار زیادی به عنوان صادرات به کشور های خارج حمل می شود و علاوه بر آن انواع و اقسام غلات و میوه جات و سیب زمینی و پیاز و انواع خشکبار و عسل و لبنیات در منطقه اسکو به دست می آید که علاوه بر تامین نیاز مورد مصرفی مردم آنجا مقدار زیادی نیز به شهر تبریز و سایر شهرستان های ایران وحتی خارج منتقل می شود. در قسمت صنعت نیز بخش اسکو از پیشرفته ترین مناطق آذربایجان است وصنایع تولید انواع پارچه و پتو و پوشاک و محصولات ابریشمی و پارچه های حریر و به خصوص کلاقه ای آنجا در ایران کم نظیر و شهرت جهانی دارد و قسمتی از صادرات این بخش را به داخل و خارج کشور تشکیل می دهد.
وجود تولیدات متنوع زراعی و باغی به ویژه زیره، بادام، گردو، گل سرخ محمدی و وجود منابع آبی نسبتاً مناسب، پتانسیل خوبی را برای توسعه صنایع تبدیلی، کشاورزی، دامپروری، آبزی پروری و همچنین گردشگری برای این شهرستان ایجاد کرده است.

نقاط تاریخی و دیدنی

روستای کندوان: در 18 کیلومتری جنوب اسکو در دامنه سرسبز سلطان داغی و در 50 کیلومتری جنوب غربی تبریز واقع شده است. آنچه به کندوان هویت باستانی داده وجود 117 خانوار و منزل مسکونی در درون توده‌های مخروطی و هرمی شکل صخره ای که روستاییان کندوان داخل این توده ها برای خود خانه مسکونی، آغل، انبار، کارگاه ایجاد کرده اند. وجه تسمیه کندوان به خاطر خانه های کندوئی شکلی می باشد که در دل صخره های کرانی کله قندی شکل تعبیه شده است و از خصوصیات این خانه هاست که هوای داخل آن در زمستان گرم و مطبوع و در تابستان خنک می باشد. درباره اوضاع معماری سنتی کندوان تعدادی از محققان و جغرافی دانان اعتقاد دارند که کندوان در ایران نظیری ندارد و نوع معماری آن از نوع معماری صخره ای است و چنین تعریف می کنند که معماری صخره ای، از نظر بازسازی بسیار پراهمیت تر از معماری معمولی است. وجود آب معدنی گوارا، خانه های صخره ای و مخروطی منحصر به فرد، دره سرسبز و خرم، آب و هوای بسیار مطبوع کوهستانی و وجود لبنیات مرغول و دلپذیر و عسل طبیعی از دیرباز روستای کندوان را مود توجه علاقمندان قرار داده است و محیط آرام بخش و سکونت شبانگاهی روستا توام با نسیم دلپذیری که از سهند زیبا می وزد.

بقعه امامزاده اسکو (واقع بر روی تپه‌ای در جنوب اسکو و مشرف به شهر)، روستای عنصرود (دارای طبیعت جذاب و سرسبز و چشمه های آب معدنی)، مقبره پیرحیدر (واقع در محله سوسیان)، مزار الله بنده سی (واقع بر فراز تپه ای بلند در جنوب شرقی اسکو)، مسجد پایتخت، مسجد جامع اسکو از دیگر نقاط دیدنی شهرستان اسکو می‌باشد.